Gerard von Brucken Fock, een vergeten Nederlandse componist

Het project

Mijn Von Brucken Fock Project heeft tot doel de Zeeuwse componist Gerard von Brucken Fock (1859-1935) recht te doen en hem zijn verdiende plaats terug te geven in het vaderlandse muziekbestel (het concertpodium en de wetenschap).

Ik kreeg reeds grote steun en medewerking van de pianisten Frank van de Laar, Frans Douwe Slot, celliste Larissa Groeneveld, altvioliste Francien Schatborn en violiste Lisa Jacobs. In 2013 kwam de door mij ontdekte Cellosonate op cd uit. In 2023 wordt integraal 24 Préludes opus 15 op cd uitgebracht, gespeeld door de Friese meesterpianist Frans Douwe Slot. Vanwege deze preludes noemde Edvard Grieg in 1901 Von Brucken Fock ‘De Hollandse Chopin’.

In de zomer van 2023 staat Von Brucken Fock gedurende de provinciale festiviteiten in Zeeland centraal: tijdens het kamermuziekfestival van violiste Lisa Jacobs en in Galerie SmithArt. Jacobs speelt met Douwe Slot op 4 juli in het kasteeltje Moermond bij Renesse werken van Von Brucken Fock (live-uitzending Radio 4). In Smithart in Middelburg zal in de maanden juli en augustus een tentoonstelling te zien zijn van schilderen, tekeningen en aquarellen van de allround kunstenaar Von Brucken Fock.

Von Brucken Fock temidden van andere (zogenaamd) adellijke componisten Cover: detail van een schilderij van Von Brucken Fock: 'landschap met wolkeneffect', ca. 1910.

De eerste prelude uit de bundel van 1924 gecomponeerd in Bormes (Zuid-Frankrijk): 'Le Mistral'.

In mijn project volgde de ene vondst en wereldpremière op de andere, met als absoluut hoogtepunt de ontdekking in 2015 van een stapel van 152 onuitgegeven preludes uit de periode 1924-1931. Von Brucken Fock wilde zich in die tijd alleen nog maar voor God uitspreken en hield het stil. Dat is de reden dat deze prachtstukken onopgemerkt bleven. Vlak voor zijn dood in 1935 hoopte Gerard dat God ze nog eens voor de dag zou halen. Al die ‘goddelijke’ muziek is inmiddels bij Donemus in Den Haag uitgegeven. Maar er moest zo langzamerhand ook een biografie komen. Zijn levensverhaal als idealist, christelijk anarchist en heilsoldaat is immers niet minder interessant dan zijn muziek.

Met mijn biografie De Hollandse Chopin – Componist en schilder Gerard von Brucken Fock 1859-1935 (uitgeverij Verloren) wil ik een historische fout rechtzetten, oproepen tot herwaardering en actie onder uitvoerende musici.  Op de cd bij het boek staan historische opnamen, onder andere van pianola-rollen uit 1920. Julius Röntgen speelt daarop werken van zijn vriend Geert uit diens middenperiode. Ze maken duidelijk waarom Edvard Grieg hem ‘de Hollandse Chopin’ noemde. De latere preludes, uit 1924-1931, waarvan er tien op de cd staan, dragen een zeer persoonlijk stempel. Ze zijn speciaal opgenomen door Frank van de Laar: 'world premiere recordings' van muziek van een onterecht vergeten componist!

Opnametechnicus Guido Tichelman(links in beeld) maakt Frank van de Laar attent op parallelle kwinten in 'Solitude' (prelude nr. 4 uit 1924).

Een greep uit de reacties op mijn biografie:

‘Het boek is een waarachtig travail d’amour van Eric Matser ‘ (René Seghers, Villa d’Arte, dec. 2021)

‘Het rijk geïllustreerde boek is een biografie geworden om van te smullen’ (Ed Spanjaard in het voorwoord).

‘De biografische studie van Eric Matser is een zeer welkome bijdrage en zal, naar ik hoop, meer musici overreden de muziek van Von Brucken Fock op het repertoire te nemen en zijn schilderingen tentoon te stellen’ (Leo Samama op de cover).

‘Een facinerende biografie’ (Marcel Hulspas, Volkskrant 29 januari 2022).

De Hollandse Chopin – Componist en schilder Gerard von Brucken Fock 1859-1935 (+cd) is verkrijgbaar bij de boekhandel en bij uitgeverij Verloren te Hilversum.
Prijs € 29.

De film

Op YouTube is een registratie te zien van een concert in het Sweelinck Conservatorium van Amsterdam (2017). Op het programma staan 40 van de 152 late piano preludes van Gerard von Brucken Fock die ik in 2015 in het archief van het Nederlands Muziekinstituut ontdekte. Ze worden uitgevoerd door Frank van de Laar en negen studenten van de pianoklassen. De preludes worden afgewisseld met picturaal werk van de componist en weemoedige citaten uit egodocumenten, door mij voorgedragen.

Piano-studenten met drie preludes (uitgave Donemus) onder de arm. Alles onder toeziend oog van Gerard von Brucken Fock (Conservatorium van Amsterdam, 22 oktober 2017).

Concertzaal 'Résonance' - Gerard Doustraat 149 Amsterdam

De concerten

Op een van de laatste dagen van 2021 kocht ik een Erard-vleugel uit 1840, met het doel daarop in mijn concertzaal Résonance aan de Gerard Doustraat 149 in Amsterdam de komende jaren alle 152 preludes van Von Brucken Fock te laten uitvoeren door diverse pianisten. Voor de afwisseling zal ik ook andere kamermuziek van hem en van tijdgenoten programmeren. Mocht u belangstelling voor zo’n concert hebben dan kunt u zich aanmelden via het formulier. U wordt dan op de lijst gezet voor de nog niet bezette plaatsen. Op deze plek zullen de aankondigingen worden gedaan.

Eerst volgende concert: in voorbereiding.

De tentoonstelling

De voorbereidingen van de tentoonstelling in Middelburg in de maanden juli en augustus 2023 is in volle gang. Veel nog niet eerder getoond werk van Gerard von Brucken Fock, vriend van Jan Toorop, zal zijn te zien. Als catalogus dient een boekje dat speciaal voor de Vrienden van de Zeeuwse Bibliotheek door mij is geschreven: De Hollandse Chopin van Zeeland – Kijk- en luisterboekje. Op de tentoonstelling zal men via persoonlijke verbinding (mobiel) met het openbare youtube-kanaal composities kunnen horen die bij getoonde werken zijn uitgezocht. Op dit moment kunt u deze prachtige muziekstukken ook al gewoon thuis horen, mits u beschikt over internet.

De biografie

Kinderviolen en –cello’s zijn natuurlijk kleiner dan instrumenten voor volwassenen. De kleinste viool waar nog redelijk op gespeeld kan worden is een 1/16 viool (ongeveer voor een kind van 4 jaar). Die viool is niet precies 16 keer zo klein als een hele viool, ook 4/4 viool genoemd (viool voor een volwassene). Die breuken geven meer een volgorde aan dan een absolute maat. Voor kindercello’s geldt uiteraard het zelfde.

Grootste ontdekking

De grootste ontdekking in mijn gehele Von Brucken Fock Project zijn de 152 late preludes voor piano. 10 hiervan staan op de cd bij mijn boek. Ze worden meesterlijk gespeeld door Frank van de Laar, die er speciaal de Hilversumse studio voor inging. De productiekosten van de cd waren ongeveer even groot als die voor het boek, maar ik had er graag voor over. Het gaat bij deze preludes namelijk om het onbetwist hoogtepunt in het oeuvre van Von Brucken Fock.

Benieuwd naar mijn boek?

Hiernaast ziet u mijn eerste publicatie uit 2013, de door mij ontdekte prachtige cellosonate van Gerard von Brucken Fock, een ten onrechte vergeten Zeeuwse componist. Zij 24 Praeludien opus 15 waren voor Edvard Grieg aanleiding hem 'De Hollandse Chopin' te noemen. Intussen is veel van zijn kamermuziek door mij ondergebracht bij uitgeverij Donemus.

In november 2021 kwam de biografie uit waaraan ik acht jaar heb gewerkt: De Hollandse Chopin - Componist en schilder Gerard von Brucken Fock (1859-1935)